مزایا و معایب پورت شیمی درمانی
پورت شیمی درمانی یا پورت کت یک محفظه‌ی بسیار کوچک و کاربردی برای دسترسی آسان به رگ‌های خونی است. این ابزار در زیر پوست در قسمت قفسه‌ی سینه، بازو و یا شکم قرار می‌گیرد. اما آیا استفاده از این محفظه به عمل جراحی نیاز دارد؟ کار گذاشتن آن سخت است؟ این ابزار برای چه کسانی مناسب است؟ آیا خطری برای سلامت بیماران ندارد؟
این‌ها همه سوالاتی است که در پیرامون پورت کت برای اغلب بیماران سرطانی وجود دارد. در ادامه به تمامی این سوالات پاسخ می‌دهیم.
آنچه در ادامه می‌خوانید:
پورت شیمی درمانی چیست؟
چرا از پورت شیمی درمانی استفاده می‌شود؟
چه بیمارانی به پورت شیمی درمانی نیاز مبرم دارند؟
پورت شیمی درمانی چطور روی بدن بیمار نصب می‌شود؟
نحوه‌ی نصب پورت کت چگونه است؟
آیا نصب پورت شیمی درمان برای بیمار آزاردهنده است؟
نحوه‌ی استفاده از پورت شیمی درمانی چگونه است؟
استفاده از پورت کت چه مزیت و معایبی دارد؟
آیا این وسیله معایبی هم دارد؟
مزیت‌های استفاده از پورت کت چیست؟
- راحتی بیشتر بیماران
- افزایش سرعت‌العمل درمان بیماری
- کاهش خطر اکستراسیون
- انجام کارها و فعالیت‌های روزانه
پورت شیمی درمانی چیست؟
پورت کت (portacath) یا پورت شیمی درمانی (chemotherapy port) یکی از دستگاه‌های کاربردی برای بیماران سرطانی است. این دستگاه در زیر پوست جاسازی می‌شود تا پزشک بتواند به رگ‌های خونی بیمار دسترسی پیدا کند. این وسیله‌ی کوچک برای تزریق داروهای شیمیایی در بیماران سرطانی کاربرد دارد.
چرا از پورت شیمی درمانی استفاده می‌شود؟
بیماران سرطانی باید به طور مداوم تحت نظر پزشک باشند. در عین حال داروهایی زیادی به بدن آن‌ها تزریق می‌شود. طولانی شدن مدت درمان و زیاد بودن داروهای تزریقی، به رگ‌های خونی بیماران سرطانی آسیب وارد می‌کند. از سوی دیگر گاهی پرستاران نیز قادر به پیدا کردن رگ‌های خونی بیمار نیستند که روند درمان را طولانی می‌کند.
اما پورت کت این کار را برای پزشکان راحت‌تر کرده است. در عین حال مراحل درمان و تزریق دارو نیز برای بیماران شیمی درمانی به راحتی انجام می‌شود. در صورتی که بیمار به تزریق گلبول‌های قرمز و یا پلاکت نیاز داشته باشد، پزشک می‌تواند از طریق پورت شیمی درمانی اقدام کند.
بدون وجود این وسیله، هر بار که بیمار به شیمی درمانی نیاز داشته باشد، باید سوزن‌های زیادی وارد رگ‌های وریدی او شود که در نهایت پرستاران مجبور به تزریق وریدی (IV) هستند. همین موضوع برای بیمار آزاردهنده می‌شود. به طوری که کبودی، ورم و سوزش در ناحیه‌ی تزریق را به دنبال دارد. اما با وجود این وسیله اگر بیمار به خون یا دارو نیاز داشته باشد، پروسه‌ی درمان از طریق پورت کات صورت می‌گیرد.
چه بیمارانی به پورت شیمی درمانی نیاز مبرم دارند؟
توصیه‌ی همه‌ی پزشکان اینست که تمامی بیماران مبتلا به سرطان از پورت شیمی درمانی استفاده کنند. اما در برخی از بیماران استفاده از این ابزار کوچک و کاربردی ضروری‌تر است. به طور کلی ضرورت استفاده از پورت کت به موارد زیر بستگی دارد:
- تزریق برخی از داروهای شیمی درمان فقط از طریق این وسیله امکان‌پذیر است. زیرا فقط از طریق ورید وارد شریان‌های خونی بیمار می‌شوند.
- در صورت نیاز بیمار به چندین داروی همزمان برای شیمی درمان، استفاده از این وسیله ضرورت دارد.
- بیمارانی که باید بخشی از دوره‌‌ی درمان را در منزل طی کنند، به پورت شیمی درمانی نیاز دارند.
- اگر پیدا کردن رگ‌های خونی بیمار برای پرستار سخت و دشوار باشد، بهترین راه استفاده از پورت کت است.
پورت شیمی درمانی چطور روی بدن بیمار نصب می‌شود؟
پورت کات یا پورت کت به راحتی در زیر پوست بیمار نصب می‌شود. در بیشتر مواقع طی یک عمل جراحی سرپایی و در یک روز با بی‌حسی موضعی، پورت در زیر پوست قرار می‌گیرد. اگر شما به این وسیله نیاز داشته باشید و همزمان باید عمل جراحی برای بیماری سرطان (لوبکتومی برای سرطان ریه یا ماستکتومی برای سرطان سینه) انجام دهید، پورت طی یک روز قبل از عمل جراحی، در زیر پوست‌تان نصب می‌شود.
نحوه‌ی نصب پورت کت چگونه است؟
پزشک برای کار گذاشتن این وسیله ابتدا یک دیسک کوچک فلزی یا پلاستیکی گرد را در زیر پوست قرار می‌دهد. این کار از طریق یک برش چند میلیمتری بر روی پوست انجام می‌شود. براساس نظر پزشک ممکن است پورت کات بر روی قسمت فوقانی سینه یا بر روی بازو و یا شکم انجام شود.
سپس این دیسک به یک لوله‌ی سوند متصل می‌شود که در نزدیکی یکی از رگ‌های اصلی گردن (رگ ساب کلاوو یا ورید ژوگولار) قرار گرفته است. این لوله در قسمت بالای قلب به پایان می‌رسد. بعد از اینکه پزشک پورت را بر روی بدن نصب کرد، برای اطمینان از قرارگیری درست آن، از اشعه‌ی ایکس استفاده می‌کند.
آیا نصب پورت شیمی درمان برای بیمار آزاردهنده است؟
بعد از اینکه پورت کت در زیر پوست قرار گرفت، شما با لمس کردن پوست، متوجه برآمدگی در زیر پوست خود می‌شوید. این وسیله هیچ عارضه یا مشکلی را ایجاد نمی‌کند. همچنین جایگذاری آن دردآور نیست و با بی‌حسی موضعی نصب می‌شود. بعد از اتمام جراحی سرپایی، ممکن است درد خفیفی را احساس کنید که جای نگرانی نیست و بعد از چند ساعت فروکش می‌کند.
این وسیله هیچ آسیبی به بدن وارد نمی‌کند. شما بعد از اتمام مراحل درمان می‌توانید به کارهای روزانه‌ی خود بپردازید. این پورت برای انجام کارهایی مثل استحمام و شنا در استخر مانعی ایجاد نمی‌کند. از سوی دیگر به دلیل اینکه این وسیله در زیر پوست قرار دارد، بنابراین در معرض میکروب‌ها قرار نمی‌گیرد. پس نباید نگران عفونت در این قسمت باشید.
نحوه‌ی استفاده از پورت شیمی درمانی چگونه است؟
بعد از اینکه پورت بر روی بدن قرار گرفت، پرستار می‌تواند از آن برای تزریق خون یا تزریق داروهای شیمی درمانی استفاده کند. برای این کار یک پرستار سوزنی را در منطقه‌ای از پورت بنام «سپتوم» (در مرکز لاستیکی پورت) فرو می‌کند. البته قبل از فروکردن سوزن، حتماً محل با محلول ضدعفونی کننده پاک و تمیز می‌شود. سپس تزریق دارو یا خون به بدن بیمار صورت می‌گیرد.
استفاده از پورت کت چه مزیت و معایبی دارد؟
قراردادن پورت کات مثل هر عمل جراحی دیگری مزایا و معایب زیادی را به همراه دارد. در ایالات متحده‌ی آمریکا سالانه بیش از 5 میلیون نفر از این وسیله استفاده می‌کنند. در سراسر دنیا و از جمله ایران هم چند سالیست که پزشکان برای راحتی درمان بیماران سرطانی، از پورت شیمی درمانی استفاده می‌کنند.
آیا این وسیله معایبی هم دارد؟
با وجود کاربردی بودن، نمی‌توان گفت استفاده از این وسیله به طور 100 درصد بدون نقص است. اما معایب آن نسبت به مزیت‌هایش بسیار ناچیز است. به طور کلی معایب استفاده از پورت شیمی درمانی عبارتند از:
- برای جابجایی به عمل جراحی نیاز دارد. البته این عمل به صورت سرپایی و با داروی بی‌حسی موضعی انجام می‌شود که دردآور نیست.
- در صورت بی‌توجهی بیمار، ممکن است اطراف پورت کت عفونی شود. هر چند پزشکان قبل از نصب نکات مراقبی را برای بیماران توضیح می‌دهند.
مزیت‌های استفاده از پورت کت چیست؟
با وجود دو معایب گفته شده، این وسیله مزیت‌های بی‌شماری را به همراه دارد که عبارتند از:
- راحتی بیشتر بیماران
با استفاده از این وسیله، پرستار می‌تواند به راحتی به رگ‌های خونی بیمار دسترسی داشته باشد. پس نیاز نیست تا سوزن را در قسمت‌ها مختلف پوست بیمار فرو کند. این کار در اغلب موارد با کبودی پوست، سوزش و درد همراه می‌شود. اما با وجود پورت شیمی درمانی به رگ‌های خونی بیمار هیچ آسیبی وارد نمی‌شود. فراموش نکنید که سوراخ شدن مداوم رگ‌های خونی خطرات دیگری را به همراه دارد.
- افزایش سرعت‌العمل درمان بیماری
بخشی از پروسه‌ی شیمی درمانی در بیماران سرطان به تزریق دارو و خون اختصاص دارد. با وجود پورت کت این کار با سرعت بیشتری انجام می شود. پس روند درمان با سرعت بیشتری صورت می‌گیرد.
- کاهش خطر اکستراسیون
هنگامی که پرستارها برای تزریق دارو یا خون از رگ‌های خونی استفاده می‌کنند، احتمال نشست دارو در بافت‌های اطراف دست یا بازو زیاد می‌شود. از آنجا که داروهای شیمیایی باعث ایجاد حساسیت می‌شود، در نتیجه خطر التهاب و اکستراسیون در این بافت‌ها زیاد می‌شود. در حالی که استفاده از پورت شیمی درمانی، دارو را مستقماً وارد خون کرده و آن را در بافت‌های اطراف منتشر نمی‌کند.
- انجام کارها و فعالیت‌های روزانه
از آنجا که پورت کت در زیر پوست قرار می‌گیرد، بنابراین بدون نگرانی از خطر عفونت می‌توانید به حمام بروید و یا شنا کنید. البته این کار باید حداقل یک هفته بعد از جراحی انجام شود. زیرا با وجود زخم بودن پوست، احتمال عفونت افزایش می‌یابد.
تجهيزات پزشکي سدان مد يکي از بزرگترين فروشگاه هاي کشور که به صورت 24 ساعته و آنلاين در ايران فعاليت دارد از قسمت هاي مختلف سايت سدان ديدن فرماييد.
